Ook al heb ik er niet echt zin in, toch krijg ik zo naar het echte eind van het jaar toe iets melancholisch, iets van ‘If that is all there is, my friend’. Wat hebben we bereikt en wat stelt het nou helemaal voor? Hebben we wel de goede dingen gedaan of ons laten verleiden tot het verliezen in de details? Heeft het impact gehad en voor wie of wat dan? En niet onbelangrijk, hoe houdbaar is het wat we gedaan hebben?
Ik twijfel, probeer daarover na te denken maar weet het vaak niet. We hebben er feitelijk weer een jaar opzitten. Een jaar dat zo hoopvol begon met de publicatie van de Transitieagenda’s in Den Haag. Een jaar om te werken aan het nieuwe klimaatakkoord. Een jaar waarin we ondanks alle mitsen en maren toch maar een voorstel hebben voor een nieuwe Klimaatwet. Een jaar waarin de urgentie om echt werk te maken van de klimaatopgave, de energietransitie en de circulaire economie welhaast dag in dag uit (met mogelijk zelfs wel wat overkill) benadrukt zijn. Maar we moeten dan ook echt aan de bak – uitstellen kan niet meer. Transitie moet trending worden.
Diep in mijn hart ben ik kijkend naar de feiten toch eigenlijk gewoon somber. We praten wel heel veel over wat er moet, maar maken we ook de omslag, de draai die daarbij hoort? We zeggen wel dat de energietransitie belangrijk is, maar los van de gasontkoppeling blijven we een economie houden die op olie en kolen draait. We identificeren terecht sectoren waar de omslag vorm moet krijgen, maar als we kijken naar bijvoorbeeld de verduurzaming van woningvoorraad, dan is er sprake van een dramatische slakkengang. Onze minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) spreekt bij herhaling over ‘kostenefficiënte CO2-reductie’, maar waar krijgt deze nu feitelijk gestalte? Niet in het zoveelste pilot-project, maar op schaal. Zeker, we wijzen alle mogelijk branches aan waar de transitie vorm moet krijgen, maar we laten ook hele sectoren (het vliegverkeer) feitelijk buiten beschouwing. Nee nu niet beginnen over het recente Rutte III lachertje van de vliegtax.
Als het decennium 2020-2030 dé periode is waar de feitelijke omslag moet plaatsvinden, dan is wel de vraag waar de motor zit. Ik kan mij vergissen, maar zie toch dat op verschillende manier ons huidige kabinet financiële buffers aan het aanleggen is. Denk daarbij aan de Stimulering Duurzame Energie (SDE) regeling die in 2019 de SDE +++ regeling gaat heten en voor een steeds breder palet aan maatregelen ingezet kan worden. Denk aan de Opslag Duurzame Energie (ODE) die – ondanks alle gespeelde verontwaardiging – gewoon in de begroting van 2019 staat. Zeker, dat doet op het eerste gezicht pijn in de portemonnee maar niet als we die middelen ook echt en één op één besteden aan de energietransitie. En heel eerlijk: we zullen nog veel meer moeten doen. Transitie vraagt nieuwe concepten en (productie) processen, nieuwe producten, nieuwe businessmodellen, nieuwe transactie vormen en … vul maar in. En ondertussen moeten we er ook met elkaar voor zorgen dat er in het proces niet allerlei mensen buiten de boot vallen. Een pittige en niet zelden paradoxale klus die alleen lukt als we daar samen aan gaan staan. Dus de komende jaren komen we elkaar tegen bij bijeenkomsten waarin we succes en falen vieren en delen. Er is immers geen handboek en alleen prutsenderwijs komen we verder.
Dit was de laatste column in een reeks die alles bij elkaar vier jaar geduurd heeft. Wij zijn Duurzaamnieuws en haar editor-in-chief Peter van Vliet zeer erkentelijk voor de redactionele ruimte die hij al die tijd geboden heeft. Ook wil ik graag alle co-auteurs bedanken die in deze periode trouw, betrokken en belangeloos bijdragen hebben aangeleverd. De tijd is gekomen op een andere manier verder te gaan. Dat betekent niet dat het verhaal van duurzaamheid en circulariteit verteld en daarmee klaar is. Eerder het tegendeel; het komende decennium staat als u het mij vraagt in het teken van de daadwerkelijke transitie. We gaan (eindelijk) van denken en praten naar doen. Dat gaat ons allemaal raken. Maar wat dat ook echt betekent, dat gaan we werkende weg ontdekken. We komen elkaar ongetwijfeld weer tegen. Voor nu en op deze plaats voor het laatst: de allerbeste wensen voor het nieuwe jaar.
Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.
Nawoord:
Jan en co-auteurs, dank jullie wel voor de stroom aan waardevolle columns die we de afgelopen jaren samen publiceerden. Jij gaat op een andere manier verder en daarbij wens ik je veel succes. Wij blijven de verhalen vertellen die mensen (hopelijk) verder helpen op hun duurzame reis. Dat gaan we doen vanuit een breder perspectief: dat van de nieuwe economie. Daarin komen nieuwe businessmodellen, de circulaire economie en veel andere ontwikkelingen bij elkaar. Zoals de betekenis van meervoudige waarden, en hoe we die meer zichtbaar kunnen maken. Hoe we die waarden kunnen (terug)vinden en centraal stellen in ons leven en werken.
Regelmatig maken mensen het gemis kenbaar aan het Grote Verhaal van onze tijd. De pagina’s van dat verhaal liggen in ons mensen besloten, ze liggen klaar om verteld te worden. Wij, het toegewijde team van bloggers van Duurzaamnieuws en ikzelf, gaan daarvan toch zeker een paar pagina’s onthullen.
Jammer als je daar niet meer bij bent; mocht het gaan kriebelen, weet je welkom om terug te keren op het nest.
Peter van Vliet
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
