Onze regering is vast van plan om vanaf 2023 de salderingsregeling voor zelf opgewekte zonnestroom geleidelijk af te schaffen. De argumenten daarvoor zijn: omdat de zonnepanelen veel goedkoper zijn geworden, de regeling voor huishoudens onevenredig gunstig is.
Een ander argument is dat de staat door het salderen te veel inkomsten uit energiebelastingen misloopt. Ten slotte zou door het afschaffen van de saldering de burger gestimuleerd worden om ter wille van de continuïteit op het net de fluctuerende hoeveelheid energie in accu’s op te slaan.
Onevenredig voordeel?
Om met het tweede argument te beginnen. In 2019 hadden 1 miljoen woningen PV op het dak waarmee in totaal 3,2 miljoen MWh werd opgewekt. Daarvan zal gemiddeld 40% achter de meter zijn gebruikt, zodat er voor een kleine 2 miljoen MWh gebruik gemaakt is van saldering. Met ongeveer 14 Eurocent per kWh voor energiebelastingen en BTW zou dit een inkomensverlies voor de fiscus van € 0,28 miljard betekenen. Dat lijkt veel maar het is maar een klein beetje geld in vergelijking met de totale bijdrage van €6,1 miljard die door alle huishoudens opgebracht wordt vanwege energiebelastingen voor gas en stroom. Maar € 0,28 miljard is echt peanuts vergeleken bij de belastingkortingen die de nijverheid en de industrie als grootverbruikers krijgen. Terwijl deze samen 2,5 keer zo veel stroom en gas gebruiken als de huishoudens, betalen ze slechts € 1,57 miljard aan energiebelastingen voor gas en stroom. Het verschil in belastingopbrengst als ze net zo veel energiebelastingen per kWh zouden betalen als de huishoudens is derhalve 13,7 miljard. De belastingkorting voor industrie en bedrijven bedraagt derhalve €13,7 miljard per jaar.
Daar komt nog bij dat de grootverbruikers via de SDE+ subsidie en de KIA en EIA regelingen ook nog ongeveer € 13 miljard krijgen. Dus: terwijl industrie en bedrijfsleven in totaal bijna 27 miljard belastingkortingen en subsidies ontvangen, is de minister van oordeel dat het bedrag van € 0,28 miljard dat met saldering door huishoudens gemoeid is, te hoog is.
Natuurlijk kan het aantal woningen met PV nog toenemen, maar zelfs als alle koopwoningen waarop het kan ook gemiddeld 10 PV panelen op het dak zouden leggen, zal het bedrag dat met saldering gemoeid is niet boven de 1 miljard per jaar uitkomen.
Een minister die dit plan verkoopt met het argument dat huishoudens door het salderen te veel financiële voordelen zouden krijgen, weet niet waar hij het over heeft. De enige categorie stroomverbruikers die te veel financieel voordeel ontvangt is de grootverbruiker. Het optrekken van de energiebelasting naar een gelijk niveau voor elk gebruiksvolume bij nijverheid en industrie zou de fiscus minstens 25 keer zo veel miljarden opleveren als afschaffen van de saldering voor huishoudens.
Te lucratief ?
Of de saldering te lucratief is voor huishoudens wil ik toetsen aan een gemiddeld huishouden met zonnepanelen..
Ik ga er dan van uit dat woningen net als nu gemiddeld 10 panelen hebben gelegd met een opbrengst van 3,2 MWh per woning. Daarvoor hebben zij op basis van de huidige prijzen gemiddeld € 4000 geïnvesteerd. Ik ga voor het gemiddelde stroomverbruik van de woning uit van het landelijk gemiddelde van 3500 kWh.
Zonder zonnepanelen zou voor een gemiddeld stroomverbruik per woning 3500 kWh à €0,23 = €805 betaald moeten worden. Dit bedrag bestaat voor €490 uit de energiebelastingen inclusief BTW à €0,14/kWh. Maar elk huishouden krijgt met of zonder zonnepanelen altijd een korting op de energiebelasting van €435. De werkelijke stroomkosten zijn dus €370 per gemiddeld huishouden.
Met zonnepanelen zou de jaarlijkse besparing op de aankoopkosten van stroom 3200 kWh à 0,23 per kWh € 736 bedragen. Daarvan bestaat €448 uit de diverse belastingen. Maar wegens de belastingvrijstelling voor een basishoeveelheid, zal de werkelijke besparing slechts ongeveer €300 zijn. Rekening houdend met een afschrijving in 25 jaar voor de installatie en een verwaarloosbare rente op spaargeld, blijft daar €140 van over en dat is een rendement van 3,5 % op de investeringskosten. Dat is niet bijzonder lucratief. Zou de rente op spaargeld gaan stijgen wordt het nog minder.
Zonder accu-opslag zal de opbrengst van de zonnepanelen voor ongeveer 60 % = 2MWh gesaldeerd worden. Na het afschaffen van de saldering moet €0,23/kWh voor de levering betaald worden en wordt bij teruglevering €0,07 vergoed. Dat scheelt €320.
Conclusie : Van de besparing is dan helemaal niets meer over.
Opslag in accu’s ?
Wijsneuzen van het adviesbureau Price Waterhouse coopers hebben de minister wijsgemaakt dat door het afschaffen van de saldering de opslag in accu’s wordt gestimuleerd. Om te zien of dat reëel is, bekijk ik eerst of de verschillen tussen zomer en winter in een accu opgeslagen kunnen worden en vervolgens of dit haalbaar is voor de dagelijkse dag en nacht verschillen.
Helaas zijn zelfs de beste Li-ion accu’s niet geschikt voor seizoensopslag. Maar zelfs als het zou kunnen zou dat extreem prijzig zijn. Als een gemiddelde woning met 10 panelen ter overbrugging van de winter 1200 kWh zou willen opslaan in accu’s die in de meest optimistische prognose van Elon Musk € 100 per kWh capaciteit gaan kosten, moet daarvoor €120.000 plus aansluitingskosten worden betaald. Dat zullen niet veel mensen doen.
De dagelijkse saldering vindt voornamelijk plaats in de 8 productieve zomermaanden als de panelen overdag goed leveren, maar het verbruik vooral in de vroege ochtend en avond is. De dagelijkse saldering ligt gemiddeld in die acht maanden dicht bij 60 % van de opbrengst, maar op sommige dagen bij 80%. Om dit via een accu te bufferen zal minstens een capaciteit van circa 10 kWh nodig zijn. Commercieel verkrijgbare systemen voor opslag in accu’s kosten inclusief BTW ca €9000 voor een capaciteit van 13,5 kWh (Tesla Powerwall). Zelfs bij een optimistische afschrijving over 15 jaar zou dat per jaar op €600 komen. Wederom vermoed ik dat slechts weinig mensen dit zullen gaan doen.
De dagelijkse buffering zou veel goedkoper kunnen als we daarvoor de accu van een elektrische auto zouden kunnen gebruiken. Deze accu’s hebben nu vaak nog maar 40 kWh capaciteit maar bij de meeste nieuwe merken zijn ze al 60 kWh. Het oplaadsysteem moet dan wel 10 kWh heen en terug kunnen leveren. Dat systeem is nog in ontwikkeling en misschien is dat beschikbaar tegen de tijd dat de saldering is afgeschaft. Het probleem voor dagelijks salderen is dan opgelost..
Omdat het landelijk elektriciteitsnet de fluctuaties in opbrengst uit zonnepanelen moet opvangen zou er op termijn een probleem kunnen ontstaan vanwege het verschil tussen de seizoenen. Hoe groot is dat probleem? Anno 2019 konden alle circa 1 miljoen woningen met PV panelen bij elkaar 3,2 miljoen MWh produceren. De behoefte aan buffering tussen zomer en winter is ongeveer 40 % van de opbrengst dus 0,4 x 3,2 = 1,3 miljoen MWh. Laat ik er even vanuit gaan dat dit probleem anno 2030 niet voor 1 miljoen woningen maar voor 90 % van alle koopwoningen dus 3,5 miljoen woningen zou bestaan. Op het net zou dan een zomer/winter buffering van 3,5 x 1,28 = 4,5 miljoen MWh nodig zijn.
Anno 2018 leverde de Nederlandse windmolens ter land en ter zee met elkaar 10 miljoen MWh. Dit moet anno 2030 worden uitgebreid naar 84 miljoen MWh. De verschillen tussen zomer en winter zijn voor windenergie omgekeerd als voor zonne-energie (http://www.eirgridgroup.com/).
De ervaring in Ierland leert dat er een factor 1,5 à 2 verschil is tussen de seizoenen. Het Nederlandse windpark zal dan in 2030 ongeveer 34 miljoen MWh in de zomer produceren en 50 miljoen MWh in de wintermaanden. Het oeverschot van 16 miljoen in de winter is dus meer dan voldoende om het tekort van 4,2 miljoen MWh aan zonnestroom uit de PV van woningen te compenseren.
Het probleem van seizoens-fluctuaties op het net veroorzaakt door woningen met PV bestaat dus niet echt. Maar zelfs als het zou bestaan wordt het niet opgelost door het afschaffen van saldering omdat het bufferen van de seizoens-fluctuatie in accu’s volstrekt niet betaalbaar is.
Daarmee zijn alle argumenten van Minister Wiebes volledig onderuit gehaald.
Onze bijzondere klimaatacties
Wanneer we zonnepanelen op alle daarvoor geschikte woningen willen, zullen we daarmee op termijn hooguit 10 miljoen MWh per jaar grijze stroom door groene stroom vervangen. Dat levert 10 miljoen x 0,65= 6,5 miljoen kg CO2 op. Op onze totale emissie van 158 miljoen ton is dat 0,004 %. Ook als we per huishouden de besparing op CO2 emissie door zonnepanelen, betrekken op de totale CO2 footprint van een huishouden, inclusief reizen per auto, vliegtuig en OV, verwarming van de woning en eten van vlees en zuivel komen we maar op circa 14 %.
Er zal echt wel iets meer moeten gebeuren om het klimaat te redden. Omdat wij het goed voor hebben met het klimaat, hebben we vanaf 2009 flink geïnvesteerd om ons huishouden te verduurzamen. Wij konden het ons permitteren om gespreid over een tiental jaren in totaal €38.000 te investeren en zijn heel ver gegaan om onze CO2 footprint met 80 % te verminderen. We zijn dus niet representatief voor een gemiddeld huishouden. Sommige mensen verklaren ons zelfs voor gek of zeggen dat wij vanwege een hoog inkomen gemakkelijk praten hebben. Toch wil ik uitleggen dat het ons nauwelijks één cent gekost heeft.
In totaal hebben we nu al enige jaren 36 zonnepanelen liggen die samen jaarlijks 8200 kWh stroom produceren. Voor het huishouden verbruiken we na vervanging van alle gloeilampen door LED, en na vernieuwing van koelkasten vrieskasten en wasmachines nog 4500 kWh.
Na spouwmuur-isolatie en isolatie op zolder kunnen we met een hybride warmtepomp voldoende warmte aan de buitenlucht onttrekken voor de vloerverwarming.
De warmtepomp gebruikt 2500 kWh stroom per jaar. Als het erg hard zou vriezen kan de bestaande CV ketel nog extra warmte leveren, maar dat is de afgelopen 5 jaar nog nooit nodig geweest. De CV ketel gebruikt nog wel 150 m3 gas voor de verwarming van bad en douchewater, maar dat is toch mooi 1350 m3 minder dan voorheen zonder warmtepomp. In de winteravond gooien we wel vaak een paar blokken hout in een Noorse kachel. Binnen enkele minuten straalt die via de grote stalen buis waar de hete lucht doorheen gaat zoveel IR straling de kamer in dat het in de woonkamer vrijwel gelijk behaaglijk warm is. Het hout komt geheel via snoeien en uitdunnen van wilgen, populieren en elzen uit eigen tuin.
Sinds drie jaar rijden we een elektrisch autootje. Voor 15.000 km verbruikt deze 2500 kWh aan de thuis oplader. We komen voor ons totale stroomgebruik per jaar nu uit op 9500 kWh en dus nog 1300 kWh groene stroom te kort om op jaarbasis de levering en teruglevering met elkaar te vereffenen via de salderingsregeling. Die 1300 KWh kopen we dan in als gegarandeerd groene stroom uit eigen land bij onze energieleverancier. Daarbovenop zijn we gestopt met vliegen en eten we geen rood vlees meer.
Onze totale CO2 footprint is zodoende van 18.000 naar 3.000 kg CO2 per jaar gedaald.
Geld speelt geen rol
Al met al hebben we in de loop der jaren na aftrek van subsidies ongeveer € 38.000 geïnvesteerd. Niet iedereen heeft zoveel geld op de plank liggen. Wij ook niet, maar door een hypotheek van 2 ton niet in de gebruikelijke 30 jaar maar vervroegd in 15 jaar af te lossen bespaarden we €36.000 aan rentelasten. Daarvoor moesten we dus wel gedurende 15 jaar bijna € 6500 per jaar voortijdig aflossen, maar die aflossing zouden we anders toch ook hebben moeten betalen en dan had de bank de rente opgestreken.
Misschien dat niet iedere huizenbezitter die truc kan toepassen. Jonge mensen die zich een tophypotheek laten aansmeren tot het maximum wat bij hun inkomen past, kunnen dat natuurlijk niet. Voor de 4,2 miljoen koopwoningen in Nederland bedraagt de hypotheek gemiddeld echter € 185.000 en volgens het CBS was het besteedbare inkomen per gezin voor mensen met een baan in 2019 gemiddeld €45.000 dus voor veel mensen is er via deze constructie best wel veel mogelijk.
In ieder geval is het ons wel gelukt voordat we met pensioen gingen. Met een wat lager maandelijks inkomen profiteren we intussen als gevolg van alle maatregelen voor € 3500 per jaar door besparingen aan energiekosten. Bovendien houden we een paar duizend Euro per jaar over door geen verre (en ook geen nabije) vliegreizen meer te maken. Al met al kunnen we stellen dat het terugbrengen van de CO2 footprint met 80% ons eigenlijk geen cent gekost heeft. Ons hoor je niet klagen over te lange terugverdientijden voor het klimaat. Dat laten we over aan Thierry Baudet als hij er nog aan toe komt.
Energiebalansen
Ook bij ons zijn de energiebalansen per seizoen niet zo gunstig. Dat is geen probleem zolang we kunnen salderen, maar als die regeling is afgeschaft, moeten we in de winter 3000 kWh inkopen voor €0.23 per kWh en mogen we in de zomer terug leveren tegen €0,07 per kWh. Het verschil van €0,16 per kWh en dit gaat ons dus €480 per jaar extra kosten. Als we dit met accu’s zouden willen opslaan moeten we minstens € 300.000 investeren. Dat gaat niet gebeuren.
Ook de energiebalans per dag is niet zo gunstig. Ondanks dat we voor het gebruik van wasmachines en auto-oplader zorgvuldig rekening houden met de zon, is ons verbruik vooral in de avond, nacht en vroege ochtend. Gemiddeld moeten we in de 8 productieve maanden dagelijks 15 en soms 20 kWh overdag aan het net terug leveren en later op de dag weer laten leveren. Het is weer geen probleem zolang de saldering wordt toegepast. Als die is afgeschaft, gaat dat gemiddeld €0,16 x 15 kWh =€2,4 per dag kosten. Dus over 8 productieve maanden van het jaar een slordige €575.
Terwijl we zo ons best gedaan hebben voor het klimaat worden we door het afschaffen van de saldering gestraft met ruim €1000 per jaar.
Dat zou natuurlijk beter kunnen door een accu voor de opslag per dag. We zouden daarvoor eigenlijk twee Tesla Powerwalls moeten hebben om niet meer afhankelijk te zijn van het dagelijks salderen. Dat gaat dus minstens €18000 kosten en levert een zogenaamde terugverdientijd op van 31 jaar. Dat gaan we dus ook niet doen. Wij wachten met smart op de elektrische auto en oplader die heen en terug kan.
Al met al is mijn conclusie dat het beleid van Wiebes volstrekt niet gebaseerd is op een redelijke en eerlijke argumentatie. De zonnepanelen op woningen veroorzaken nu en in 2030 geen groot probleem door de discontinuïteit op het elektriciteitsnet. De salderingsregeling is niet onevenredig gunstig voor huishoudens maar slechts 1/25 deel van de belastingkortingen en subsidies voor bedrijfsleven en industrie. Na afschaffen van de saldering blijft er geen financiële prikkel meer over voor huishoudens om zonnepanelen aan te schaffen. Het afschaffen van de saldering is echter wel een lelijke dolksteek in de rug van alle mensen die in zonnepanelen geïnvesteerd hebben en zal veel mensen ervan weerhouden dat nog te doen.
Tenslotte is mijn conclusie dat zonnepanelen op woningen slechts een heel klein beetje (0,004% ) kunnen bijdragen aan vermindering van de landelijke CO2 emissie en dat er veel en veel meer moet gebeuren. De minister zou er goed aan doen de saldering te laten zoals die is en de belasting voordelen voor de grootverbruikers af te bouwen.
Overigens moeten we eens ophouden over die terugverdientijden. Je doet het niet om er rijk van te worden maar om een leefbare wereld te behouden voor de kinderen. Voor heel veel Nederlanders met een hypotheek op een koopwoning en een gemiddeld inkomen is het mogelijk tot 80 % van de CO2 voetafdruk te besparen zonder dat het hen veel geld kost.
Han Blok
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
