55 procent van de Nederlanders vindt dat er meer aandacht moet zijn voor de klimaatimpact van AI. Bijna de helft van de Nederlanders vindt dat bedrijven die claimen duurzaam te zijn en tegelijkertijd vol inzetten op AI, niet geloofwaardig zijn. Dat blijkt uit onderzoek van Norstat onder meer dan 1000 Nederlanders. AI-expert Aaron Mirck hoopt dat een AI-taks gebruikers bewuster maakt van de klimaatimpact van AI. Maar wat gebeurt er als je kunstmatige intelligentie juist inzet om het klimaatprobleem op te lossen? Over twee manieren om naar het probleem te kijken.
Klimaatimpact van AI
“We staan er niet vaak bij stil, maar elke keer dat je een mailtje stuurt of een online filmpje kijkt, wordt er data naar je mobiel of tv verstuurd en dat kost stroom. Ons digitale leven is nu al goed voor zo’n 4% van alle uitstoot – en daarmee vervuilender dan de luchtvaart. Digitale technologie wordt volgens onderzoek uiteindelijk verantwoordelijk voor 14% van alle broeikasgassen” aldus Mirck.
“Ook het gebruik van AI heeft impact op het klimaat. Het trainen van ChatGPT-3 zorgde voor zo’n 500 ton CO2-uitstoot, evenveel als duizend auto’s die duizend kilometer rijden. Elke vraag aan ChatGPT zorgt naar schatting voor meer dan 4 gram CO2-uitstoot, evenveel uitstoot als bij de productie van een plastic tasje en tien keer meer dan een zoekopdracht. Tegen 2027 zou ChatGPT evenveel stroom gebruiken als heel Nederland.”
Steeds meer Nederlanders staan erbij stil dat AI impact heeft op het klimaat. Zo maakt ongeveer de helft van de Nederlanders zich zorgen om de hoeveelheid stroom die AI-systemen nodig hebben. Drie op de zeven Nederlanders maakt zich zorgen dat de enorme energiebehoefte van AI de klimaatdoelen in gevaar zal brengen. Slechts een op de zeven Nederlanders maakt zich daar helemaal geen zorgen om.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan als ondersteunend lid. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Publiek vindt duurzame bedrijven die AI gebruiken ongeloofwaardig
Vijftig procent van de Nederlanders vreest dat het stijgend gebruik van AI voor een stijging van de wereldwijde CO2-uitstoot zal zorgen. Theoretisch opgeleiden maken zich daar vaker zorgen om (60 procent) dan praktisch opgeleide Nederlanders (40 procent). 55 procent van de Nederlanders vindt dat er meer aandacht moet zijn voor de klimaatimpact van AI. Bij theoretisch opgeleide vrouwen is dat zelfs 70%. En 45 procent van de Nederlanders vindt dat bedrijven die claimen duurzaam te zijn en tegelijkertijd vol inzetten op AI, niet geloofwaardig zijn.
Mirck: “Het is de vraag of de klimaatuitdaging van AI de verantwoordelijkheid is van individuele consumenten of bedrijven. Het is aan de overheid om AI-bedrijven te reguleren met een AI taks, zodat ze transparanter en duurzamer worden. Ik pleit voor een eerlijkere prijs voor het gebruik van generatieve AI-tools als ChatGPT. Digitale technologie zorgt voor meer uitstoot dan de luchtvaart, dus zou er niet alleen een vliegtaks moeten zijn, maar ook een AI taks. Zo kunnen we wel genieten van de voordelen van AI, maar worden gebruikers aangemoedigd om bewuster en duurzamer om te gaan met AI-tools.”
Andersom denken: kan AI het klimaatprobleem helpen oplossen?
In het onderzoek vindt meer dan een op de drie Nederlanders dat AI te vaak gezien wordt als oplossing voor het klimaatprobleem, terwijl AI het klimaatprobleem verergert. Maar is dat wel zo? Er wringt iets in die redenering en dat komt omdat de vraagstelling te generiek is. Als je dezelfde vraagstelling toepast op autovervoer wordt dat duidelijker. Autovervoer als geheel is vervuilend. Maar elektrische auto’s dragen uiteindelijk bij aan duurzamer vervoer, terwijl ze wel meer uitstoot veroorzaken bij de productie. Ga je dan alle auto’s daarvoor belasten? Of alleen het meest vervuilende deel? En zijn bedrijven die elektrische auto’s maken dan ongeloofwaardig als ze zeggen dat ze duurzaam zijn? En dan hebben we het nog niet eens over al die energie slurpende projecten om CO2 uit de atmosfeer of het water te halen….
Duurzame inzet van AI kan zich dik terugverdienen
Zoals vaak bij complexe problemen is het antwoord wel wat genuanceerder dan het publiek doorgaans denkt. We legden de vraag over de dubbelrol van AI in duurzaamheid daarom voor aan onze digitale assistent.
AI reduceert energieverspilling in verschillende sectoren. In gebouwen kan AI het energieverbruik aanzienlijk verlagen door real-time aanpassingen van verwarming en koeling, wat tot 40% besparing kan opleveren. Ook in datacenters daalt het energieverbruik door efficiënte processors, zoals die van NVIDIA, tot wel 20 keer minder. In de industrie leidt AI-gestuurde predictive maintenance en procesoptimalisatie tot een verlaging van de energiebehoefte.
AI speelt ook een cruciale rol in slimme energienetwerken door vraag en aanbod in realtime te balanceren en de integratie van hernieuwbare energiebronnen te verbeteren. Bijvoorbeeld, DeepMind heeft laten zien dat de waarde van windenergie met 20% kan toenemen door AI-gestuurde optimalisatie. Daarnaast kunnen tools als Google’s eco-routing het energieverbruik van transport verlagen door zuinige routes te kiezen, wat meer dan een miljoen ton CO₂ per jaar kan besparen.
AI versnelt ook de ontwikkeling van schone technologieën, zoals verbeterde zonnecellen en alternatieve eiwitten, wat op lange termijn kan leiden tot significante emissiereducties.
Voor elke ton CO₂ die AI-systemen uitstoten, kunnen ze naar schatting 3 tot 6 ton besparen via klimaattoepassingen.
Energieverbruik van generatieve AI
Hoewel AI veel energie bespaart, verbruikt het zelf ook aanzienlijke hoeveelheden energie. Generatieve AI-taken, zoals het genereren van afbeeldingen, kunnen evenveel energie verbruiken als een telefoonlading, terwijl tekstgeneratie ongeveer 160 keer zuiniger is. Maar ook de modellen zelf kunnen veel zuiniger, zoals het Chinese DeepSeek liet zien. Datacenters, die essentieel zijn voor AI-verwerking, zijn verantwoordelijk voor 2,5 tot 3,7% van de wereldwijde emissies, wat meer is dan de luchtvaartsector. De emissies van AI-systemen zelf vormen nog maar een fractie van de hele datatechnologie sector en zijn momenteel relatief laag, ongeveer 0,1% van de wereldwijde uitstoot, wat vergelijkbaar is met de emissies van Zweden.
Netto-impact en AI taks
De potentiële emissiereductie door AI kan aanzienlijk zijn. Schattingen suggereren dat AI tegen 2030 5 tot 10% van de wereldwijde uitstoot kan besparen, vooral in de energiesector en de voedselproductie. In de energiesector kan AI jaarlijks ongeveer 1,8 gigaton CO₂-equivalent besparen, terwijl in de voedselproductie door de ontwikkeling van vleesvervangers tot 3 gigaton CO₂-equivalent per jaar kan worden bespaard.
Het eigen energieverbruik van AI-systemen zal naar verwachting tegen 2035 toenemen tot 0,4 tot 1,6 gigaton CO₂-equivalent per jaar door de groeiende vraag naar AI-toepassingen. Echter, als AI-systemen op groene stroom worden gedreven en er wordt geïnvesteerd in energiezuinige algoritmen en hardware-innovatie, kan de netto-impact van AI overwegend positief blijven.
Voor elke ton CO₂ die AI-systemen uitstoten, kunnen ze naar schatting 3 tot 6 ton besparen via klimaattoepassingen. Daar zou een AI taks rekening mee moeten houden. Dit vereist wel bewuste inzet op duurzame AI-ontwikkeling en transparantie over energieverbruik.
In plaats van een generieke AI taks voor de hele sector ligt het meer voor de hand om deze toe te passen op specifieke delen daarvan. Daarvoor is het wel nodig dat AI applicaties hun eigen energieverbuik gaan monitoren, zodat dit kan worden afgezet tegen besparingen die de output op gaat leveren. En het publiek mag daar wel wat beter over worden geïnformeerd. Bij deze een aftrap.
